Podczas udzielania świadczeń medycznych w ramach POZ czy NiŚPL może zaistnieć konieczność przeprowadzenia wizyty w domu chorego. Jest to prawo pacjenta, a przychodnia medyczna powinna codziennie rezerwować czas na ewentualne wizyty domowe.
Organizacja umawiania i przeprowadzania takich wizyt może różnić się w zależności od placówki medycznej i jest kwestią, na którą koniecznie trzeba zwrócić uwagę przy podejmowaniu zatrudnienia.
Najważniejsze informacje praktyczne dla lekarza POZ:
- pacjent ma prawo do wizyty domowej w przypadku nagłego zachorowania lub pogorszenia stanu zdrowia i braku możliwości uzyskania pomocy w miejscu udzielania świadczeń przez lekarza rodzinnego,
- zasadność wizyty domowej jest decyzją lekarza, który bierze pod uwagę wszystkie informacje uzyskane podczas wywiadu. Na jego podstawie samodzielnie oceniamy, czy wizyta domowa jest konieczna danego dnia. Być może wystarczy przeprowadzić teleporadę albo ustalić z pacjentem późniejszy termin wizyty. To lekarz ostatecznie decyduje o tym, czy wizyta domowa jest uzasadniona medycznie,
- w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub świeżych wypadków, gdzie zwłoka w udzieleniu pomocy może spowodować niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, pomoc powinna zostać udzielona przez system Państwowego Ratownictwa Medycznego,
- przychodnia nie może pozostać bez opieki lekarza w godzinach stacjonarnego przyjmowania pacjentów w ramach NFZ. Nie dopuszczaj do sytuacji, w których masz przeprowadzić wizytę domową, będąc jednocześnie jedynym lekarzem w przychodni, przyjmującym „na fundusz”.
Wizyta domowa lekarza nie różni się zbytnio od tej gabinetowej. Zasady przeprowadzania badania podmiotowego i przedmiotowego są takie same, niezależnie od miejsca udzielania świadczeń medycznych. Przebieg wizyty opisz na papierze i dołącz do dokumentacji medycznej lub uzupełnij w systemie po powrocie do przychodni. Możesz też korzystać z aplikacji lub urządzeń mobilnych, które umożliwią prowadzenie dokumentacji elektronicznej podczas wizyty, w zależności od wyposażenia i oprogramowania stosowanego w danej placówce. Niezależnie od tego, e-skierowanie lub e-receptę można wystawić z dowolnego urządzenia mobilnego przez gabinet.gov.pl, albo w przychodni po powrocie. Teoretycznie, na wizycie domowej można wystawić je też w formie papierowej. To jakich narzędzi czy wzorów dokumentów medycznych możesz potrzebować, ustalisz samodzielnie na podstawie wspomnianego wcześniej wywiadu.
Podam jednak kilka nieoczywistych sugestii na podstawie doświadczeń ze swojego otoczenia lekarskiego.
Jak dotrzeć do pacjenta?
Warto dopytać w przychodni o transport do domu pacjenta. Niektóre placówki medyczne go zapewniają, a inne oczekują, że dostaniemy się tam we własnym zakresie. W przypadku mniejszych miejscowości, gdzie odległości od przychodni do miejsca zamieszkania potrafią być znaczące, szczególnie warto zadbać o rozliczenie i zwrot kosztów transportu, np. w postaci kilometrówki. W razie dalszego wyjazdu należy zapewnić sobie odpowiednią ilość czasu na przeprowadzenie wizyty i przejazd w obie strony.
Co ze sobą zabrać na wizytę domową?
Wywiad medyczny ma kluczowe znaczenie. Jeżeli dobrze go zbierzemy, przebieg wizyty nie powinien nas zaskoczyć. Należy wziąć jednak pewną poprawkę na to, że pacjenci lub ich rodzina, nie zawsze potrafią prawidłowo opisać dolegliwości. Słyszałem o przypadkach, w których w trakcie wizyty domowej dochodziło do NZK. Nie mówię, że zawsze należy udawać się na wizytę domową z pełnym zestawem antywstrząsowym (zwłaszcza, jeżeli przychodnia ma tylko jeden), natomiast zawsze zabieraj ze sobą sprzęt medyczny umożliwiający pomiar parametrów krytycznych, tj. pulsoksymetr, ciśnieniomierz, termometr, glukometr. Warto niekiedy zabrać ze sobą także worek AMBU i sprzęt umożliwiający założenie wkłucia obwodowego.
W niektórych przypadkach przydatny okazuje się też przenośny aparat EKG. Oczywiście, dostęp do takiego sprzętu medycznego nie zawsze jest możliwy, jednak jeśli taka okazja nadarza się, warto rozważyć zabranie go ze sobą do wezwań związanych, np. z upadkami, złym samopoczuciem czy zawrotami głowy.
Rozważ też zabranie ze sobą podstawowych leków, np. hipotensyjnych, sterydowych, przeciwbólowych i rozkurczowych. Choć w przypadku konieczności podawania tych ostatnich, możesz zasugerować ich zastosowanie w trakcie zbierania wywiadu medycznego. Umożliwi Ci to ocenę działania leków objawowych, kiedy już będziesz na wizycie.
W przypadku braku możliwości transportu samochodem ciężko wyobrazić sobie, abyśmy mieli chodzić pieszo na każdą wizytę domową z 3 torbami. Z tego względu ostateczną decyzję na temat potrzebnego na wizytę sprzętu medycznego powinno się ustalać indywidualnie, na podstawie wywiadu i możliwości logistycznych przychodni.
Czego unikać na wizycie domowej u pacjenta?
Często w swojej praktyce lekarskiej spotkasz się z prośbami o podanie na wizycie „kroplówki na wzmocnienie”. Należy mieć świadomość, że prowadzenie takiej terapii u osób bez odpowiedniego nadzoru medycznego i badań jest nieodpowiedzialne. Masz ograniczoną ilość czasu na przeprowadzenie wizyty. Nie zdążysz w tym czasie zbadać, założyć wkłucia, podać płynu, cierpliwie poczekać aż kroplówka „zleci” i usunąć wkłucia. Nie jest to ani czas, ani miejsce na płynoterapię. Bądź asertywny/asertywna.
Odmowa wizyty domowej.
Jeżeli na podstawie zebranego wcześniej wywiadu medycznego zdecydujesz się na odmowę przeprowadzenia wizyty domowej, opisz szczegółowo w dokumentacji medycznej, co wpłynęło na Twoją decyzję. Jeżeli pacjent stwierdzi, że odmowa była niezasadna, może złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta. Posiadając odpowiednią dokumentację medyczną łatwiej będzie udowodnić, że odmowa była uzasadniona.
Podsumowanie.
Wizyt domowych w praktyce lekarskiej nie należy się bać. Jeżeli pracujesz pod nadzorem taka forma może w ogóle Cię nie dotyczyć. A jeśli będzie, to dostarczy Ci dodatkowych informacji o pacjencie, zmieniając relację z nim na bardziej intymną, umożliwiając lepsze zrozumienie jego problemów zdrowotnych. Dzięki temu możemy zaoferować bardziej trafioną pomoc medyczną. W dobrze zorganizowanej przychodni wizyty domowe nie wpływają na komfort pracy lekarza, a wręcz dają czasem dodatkową możliwość na uzupełnienie płynów czy zjedzenie drugiego śniadania. W źle zorganizowanej potrafią skutecznie uprzykrzyć pracę powodując opóźnienia w planowych wizytach i konieczność wyrabiania nadgodzin. Stąd w miarę możliwości, przed podjęciem pracy, warto zorientować się w zasadach panujących w przychodni medycznej i wybrać taką, w której praca będzie przyjemnością.