Jakie badania może zlecić lub wykonać lekarz w ramach podstawowej opieki zdrowotnej?
Praca lekarza w POZ często przypomina koordynację zadań, podobną do roli dyspozytora. Nasze możliwości diagnostyczne są ograniczone do określonych badań. Apteczka, którą mamy do dyspozycji, też często nie należy do tych najlepiej zaopatrzonych. Wobec tego wielokrotnie musimy kierować pacjenta w miejsca, gdzie uzyska szybszą i/lub lepszą pomoc.
Skierowania do poradni specjalistycznej.
W momencie, kiedy na podstawie swojej najlepszej wiedzy wyczerpaliśmy już własne możliwości diagnostyczne określone w koszyku świadczeń gwarantowanych w POZ, a ewentualne dalsze poszerzanie diagnostyki wiązałoby się z kosztami dla pacjenta, kierujemy go do poradni specjalistycznej. W AOS (ambulatoryjna opieka specjalistyczna) lekarz ma możliwość wystawiania skierowań na badania kosztochłonne (np. TK, RM, USG Doppler), jak również zdecydowanie więcej dostępnych analiz laboratoryjnych.
Kolejki do AOS są, jakie są. Z tego względu złą praktyką, kładącą się cieniem na lekarzach z POZ, jest wystawianie skierowań „na życzenie”. Oczywiście, z naszego punktu widzenia to wizyty niestresujące oraz z uwagi na krótki czas trwania, często pozwalające „spinać” grafik. Niestety takie życzenia nie zawsze mają medyczne uzasadnienie, a wydłużające się kolejki do AOS utrudniają uzyskanie odpowiedniej pomocy osobom, które faktycznie jej potrzebują. Pamiętajmy, aby przed skierowaniem do innego specjalisty zbadać pacjenta i podjąć próbę podstawowego leczenia.
Częstym zjawiskiem są także pacjenci przychodzący po skierowania dla dopełnienia obowiązku administracyjnego, gdyż już są umówieni na wizytę u konkretnego specjalisty i według ich relacji jest on tego świadomy. Podejmując się wystawienia takiego skierowania, warto dodać w opisie adnotację o takim ustaleniu.
Pamiętaj! Pacjent nie potrzebuje skierowania, kiedy chce się udać do:
- ginekologa i położnika,
- wenerologa,
- onkologa,
- psychiatry,
- dentysty.
Skierowania do AOS (ambulatoryjna opieka specjalistyczna) nie muszą też przedstawiać:
- inwalidzi wojenni i wojskowi,
- osoby represjonowane,
- kombatanci,
- niewidome cywilne ofiary działań wojennych,
- chorzy na gruźlicę,
- zakażeni wirusem HIV,
- osoby korzystające z AOS w zakresie badań dawców narządów,
- uzależnieni od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego,
- uprawnieni (żołnierze lub pracownicy) oraz weterani – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.
Skierowanie do AOS jest aktualne, dopóki istnieją przesłanki wskazujące na potrzebę podjęcia działań diagnostycznych lub terapeutycznych. Zachowuje ono swoją ważność do czasu realizacji.
Po objęciu pacjenta opieką danej poradni, skierowanie ważne jest w miarę utrzymywania się problemu zdrowotnego będącego przyczyną wydania skierowania, przy założeniu, że lekarz specjalista prowadzący pacjenta wyznacza terminy kolejnych wizyt. Wyjątkiem jest tutaj sytuacja, gdy pacjent nie podejmuje leczenia w ciągu ostatnich 730 dni. W takim wypadku e-skierowanie trzeba „odnowić”. Wystawiając dokument, musimy również określić tryb, w jakim ma odbyć się wizyta: stacjonarny lub pilny (cito). Kryteria, jakimi powinniśmy się kierować przy wyborze trybu określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 września 2005 r. Skierowanie ze wskazaniem „pilne” wystawiamy „jeżeli istnieje konieczność udzielenia natychmiastowego lub możliwie szybkiego świadczenia ze względu na dynamikę procesu chorobowego, szybkie pogarszanie się kondycji zdrowotnej lub znaczące zmniejszenie szans na powrót do zdrowia.”.
Teoretycznie wszystko jasno i sprawnie. Praktycznie, to często ponury żart. Skorzystaj z informatora o terminach leczenia, Informator o Terminach Leczenia Index (nfz.gov.pl), aby dowiedzieć się więcej o czasie oczekiwania na wizytę u specjalisty w Twoim regionie.
Skierowanie do szpitala przez lekarza POZ.
Jeżeli uznasz, że pacjent potrzebuje szybkiej, pogłębionej, wielodyscyplinarnej diagnostyki celem ustanowienia prawidłowego leczenia, możesz skierować pacjenta do szpitala.
Kierujemy tam stany ostre oraz stabilnych pacjentów, gdy wywiad, odchylenia w badaniu fizykalnym lub badaniach laboratoryjnych sugerują konieczność podjęcia natychmiastowej diagnostyki, leczenia i stałego monitorowania stanu chorego. Skierowanie do szpitala możesz wystawić także w sytuacjach, w których zwłoka spowodowana oczekiwaniem na wyniki badań wykonanych w POZ (gdzie wyniki mogą być dostępne nawet za kilka dni) lub AOS (gdzie termin oczekiwania na wizytę może trwać nawet kilkadziesiąt miesięcy) może narazić pacjenta na konsekwencje zdrowotne. Dokument utrzymuje swoją ważność do czasu ustalenia terminu przyjęcia pacjenta, przy czym nie musi on być hospitalizowany natychmiastowo. To, w jakim terminie zostanie przyjęty, jest uzależnione od jego stanu klinicznego i liczby osób w kolejce do leczenia szpitalnego. Wystawiając skierowanie, każdorazowo powinniśmy zadbać o załączenie odpowiednich wyników badań lub konsultacji specjalistycznych będących podstawą skierowania do szpitala. Załączmy również dokumentację informującą o dotychczasowym przebiegu leczenia.
Połączenie z operatorem numeru 112, wezwanie ZRM.
Numeru alarmowego używamy wyłącznie w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia, np. u pacjentów z dusznością, podejrzeniem udaru czy ostrego zespołu wieńcowego.
Szczególną sytuacją jest ta, w której dyspozytor medyczny odmawia wysłania zespołu do Twojego wezwania. Osobiście się z tym nie spotkałem i nie potrafię wyobrazić sobie takiej sytuacji. Jeżeli jednak ona nastąpi, pamiętaj, że każda rozmowa jest nagrywana. Zaznacz, iż jesteś lekarzem i uważasz, że masz do czynienia ze stanem zagrożenia życia. Poproś o dane dyspozytora i dyspozytorni. Dodatkowo odnotuj wszystko w dokumentacji, wraz z godziną połączenia.
Czasem dochodzi też do nieprzyjemnych sytuacji z udziałem pogotowia lub lekarzy szpitalnych, do których kierujesz pacjenta. Praca lekarza jest obciążająca psychicznie, często łatamy kadrowe niedobory i nietrudno o frustrację. Łatwiej jest też wydawać osądy, po prędkim przeprowadzeniu szybkiej i niezbędnej diagnostyki (np. po oznaczeniu troponin). Ty w POZ najczęściej nie masz i nie musisz mieć do niej dostępu. Bierz pod uwagę zawsze dobro pacjenta i swoje bezpieczeństwo. Dopóki jesteś w porządku i Twoje skierowania są uzasadnione, nie przejmuj się tym, co pomyśli o Tobie inny, najpewniej przemęczony lekarz.
Źródła: