Rola i obowiązki lekarza bez specjalizacji w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ)

Rola administracyjna lekarza w POZ. 

Jako lekarz w systemie ochrony zdrowia publicznego szybko przekonasz się, że w naszej praktyce medycznej niezwykle istotne są obowiązki administracyjne. Zakres zadań lekarskich wykracza daleko poza te ściśle diagnostyczne i terapeutyczne, a często potrafi przypominać bardziej pracę urzędnika niż specjalisty medycyny. Zwłaszcza w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ), gdzie musimy weryfikować uprawnienia pacjenta do refundacji, wyliczać ilość przepisywanych i przyjmowanych medykamentów albo poświadczać różne medyczne stany. 

Znaczenie wiedzy o uprawnieniach. 

Z tego powodu kluczowe jest, aby posiadać dogłębną wiedzę na temat zakresu swoich uprawnień lekarskich. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych nerwów i potencjalnych sankcji.  
Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z 5 grudnia 1996 r. precyzuje, że (art.2 ust.1): „Wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje medyczne, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji pacjentów, udzielaniu porad medycznych, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich.”

Różnice w uprawnieniach lekarzy. 

Wymienione czynności stanowią lwią część obowiązków lekarza pracującego w POZ, dlatego placówki medyczne tak chętnie zatrudniają lekarzy bez specjalizacji. 

Nie oznacza to jednak, że możesz robić wszystko to co należy do obowiązków lekarza POZ. Lekarz po skończeniu stażu podyplomowego jest w przychodni POZ określany jako lekarz ubezpieczenia zdrowotnego pracujący pod nadzorem, przyjmujący w dniach i godzinach dostępności Lekarza POZ. Powyższa definicja jest zawarta w Rozporządzeniu MZ w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Warto jednak zaznaczyć, że ani powyższy, ani żaden inny przepis, nie precyzuje czym wspomniany nadzór
jest. Tym samym możecie spotkać się w praktyce z sytuacją, że będziecie jedynymi lekarzami podczas Waszej zmiany w POZ, a „starszy lekarz” będzie nad wami pełnił nadzór np. telefoniczny. Jeżeli nie czujecie się na siłach (co w pierwszych miesiącach pracy jest absolutnie zrozumiałe) możecie zastrzec w umowie punkt, który będzie jednoznacznie określał że przyjmujecie w POZ tylko, gdy w tych samych godzinach jest obecny Lekarz POZ.

Definicję lekarza POZ określa Ustawa o podstawowej opiece zdrowotnej z 27.10.2017 r. art.6 ust. 1 i 2.

Wykorzystując matematyczną analogię dotyczącą kwadratów i prostokątów, każdy lekarz POZ jest lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego, ale nie każdy lekarz ubezpieczenia zdrowotnego jest lekarzem POZ.

Ograniczenia dla lekarzy bez specjalizacji. 

Przechodząc do rzeczy. Czego nie możesz robić pracując w POZ jako lekarz bez specjalizacji? 

1. Orzekać o stanie zdrowia umożliwiającym podjęcie nauki w oddziale i szkole sportowej oraz oddziale i szkole mistrzostwa sportowego. 
2. Orzekać o bardzo dobrym stanie zdrowia, umożliwiającym podjęcie nauki w liceum prowadzonym przez Ministra Obrony Narodowej albo oddziale przygotowania wojskowego w publicznej szkole ponadpodstawowej. 
3. Zaświadczać o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia kształcenia w szkole lub placówce artystycznej. 
4. Zaświadczać o stanie zdrowia umożliwiającym podjęcie nauki w przedszkolu/szkole lub oddziale przedszkolnym/szkolnym, placówce oświatowo-wychowawczej, do kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych lub odbycie kwalifikacyjnego kursu zawodowego. 
5. Orzekać o stanie zdrowia umożliwiającym bezpieczne uczestnictwo we współzawodnictwie sportowym lub o zdolności do uprawiania danego sportu. 
6. Zaświadczać o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania funkcji ławnika. 
7. Zaświadczać o zdolności do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka. 
8. Zaświadczać, że stan zdrowia osoby, która udzieliła pełnomocnictwa pocztowego do odbioru przesyłek w placówce pocztowej, uniemożliwia lub w znacznym stopniu utrudnia osobiste odebranie pisma w placówce pocztowej. 
9. Zaświadczać o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. 
10. Orzekać o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, w przypadku których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby (orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne). 
11. Wystawiać kart DiLO. Może wystawić je lekarz bez specjalizacji, jeżeli udziela ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, świadczeń szpitalnych albo świadczeń w ramach programów zdrowotnych. 
12. Wystawiać zleceń na zaopatrzenie w refundowane wyroby medyczne. Zapoznaj się z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie. Rozporządzenie określa, który lekarz może wystawić zlecenie na zaopatrzenie w dany wyrób. Przy tych najpopularniejszych, jak np. pieluchomajtki widnieje informacja, że osobą uprawnioną do ich wystawiania jest lekarz POZ lub felczer ubezpieczenia zdrowotnego. Pracując bez specjalizacji i nie będąc w trakcie specjalizacji, teoretycznie nie jesteś ani jednym, ani drugim. Praktycznie, prawdopodobnie jest to prawna nieścisłość, bo dalej wymienieni są też lekarze ze specjalizacjami z medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych i pediatrii (patrz definicja lekarza POZ), a dodatkowo każde zlecenie musi przejść wcześniej systemową weryfikację, która jest pozytywna również w przypadku zleceń wystawianych przez lekarza nie spełniającego definicji lekarza POZ. Dla bezpieczeństwa ustal kwestię z kierownictwem przychodni i zadbaj o odpowiedni zapis w umowie. 

Chociaż powyższa lista jest długa, w praktyce (poza pogrubionymi pozycjami) rzadko spotkasz się z którąś z tych sytuacji. 

Inną kwestią budzącą kontrowersje jest wystawianie recept dla seniorów oraz juniorów. Kwestię recept reguluje art. 43a. pkt 1 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dn. 27 sierpnia 2004 r.: 
 
„Świadczeniobiorcom: 1) do ukończenia 18. roku życia, 2) po ukończeniu 65. roku życia – przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne określone w wykazie, o którym mowa w art. 37 ust. 1 ustawy o refundacji, ustalonym w sposób określony w ust. 2, na podstawie recepty wystawionej przez lekarza lub pielęgniarkę udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej albo…” 
 
Reasumując, jeżeli udzielasz świadczeń medycznych w ramach POZ, możesz wystawiać recepty dla seniorów oraz juniorów. Nie musisz spełniać definicji lekarza POZ. 

Warto zapoznać się z webinarem przygotowanym przez Federację Porozumienie Zielonogórskie we współpracy z Polskim Towarzystwem Medycyny Rodzinnej. Ta zdalna prelekcja pomoże Ci usystematyzować wiedzę na temat zmian w ustawie refundacyjnej, które rozpoczęły etap bezpłatnych leków dla pacjentów 65+ i 18-. 

Webinar: zmiany w ustawie refundacyjnej – bezpłatne leki dla pacjentów 65+ i 18- 

Lekarze bez specjalizacji pracując w POZ, muszą świadomie balansować na linii między pełnieniem roli lekarza pierwszego kontaktu, a ograniczeniami wynikającymi z braku ustawowych uprawnień. Biurokracja i liczne obowiązki mogą stanowić wyzwanie, zwłaszcza w kontekście trudności związanych z dokumentacją i przestrzeganiem przepisów. Jednak znajomość swoich powinności oraz zrozumienie zarówno korzyści, jak i ograniczeń wiążących się z pracą w POZ, jest głównym aspektem sukcesu. Stałe doskonalenie umiejętności i poszerzanie wiedzy to klucz, aby zapewnić pacjentom jak najlepszą opiekę.